Democratie in gevaar…?

De laatste jaren wordt regelmatig gezegd en geschreven dat er een (steeds groter wordende) kloof tussen de burger en de politiek is (zie daarover ook mijn eerdere log ‘Wie overbrugt de kloof…? ‘).

Oorzaak en gevolg
Tweede KamerzetelsAls oorzaken daarvoor worden o.a. aangegeven dat de burger zich steeds minder betrokken voelt bij wat “Den Haag” allemaal doet en laat, dit mede als gevolg van een andere oorzaak, namelijk dat politici steeds minder goed luisteren naar wat de burger wil.
Wat daarvan ook waar moge zijn, feit is wel dat door deze discussie politici wel meer proberen te luisteren naar wat “het volk” wil. Keerzijde daarvan is echter wel dat de politiek zich steeds vaker bezighoudt met incidenten en de waan van de dag, in plaats van met een eigen visie voor de wat langere termijn.

Betrokkenheid en deelname
De geringe betrokkenheid van de burger bij de politiek wordt ook wel een gevaar voor de democratie genoemd. Democratie betekent immers dat de burgers betrokken zijn bij, participeren in en zo deelhebben aan de diverse organen die hen besturen.
Democratie vereist dus een actieve betrokkenheid. Niet iedereen hoeft zich kandidaat te stellen voor een functie, maar interesse in de politiek en een weloverwogen stem uitbrengen bij verkiezingen zijn toch wel het minimum dat voor een goedwerkende democratie nodig is.
Soms wordt zelfs betoogd dat democratie niet alleen een regeringsvorm, maar zelfs een levensstijl is, namelijk een levenshouding waarin men openstaat voor de mening van anderen, bereid is tot (fatsoenlijke) discussie, maar ook tot acceptatie van en respect voor andersdenkenden.

Veranderingen
Zo’n democratische ‘levensstijl’ is tegenwoordig lang niet meer zo vanzelf- sprekend als enkele decennia geleden. Met name de jaren ’70 van de 20e eeuw stonden bekend om het grote maatschappelijk engagement en de tamelijk open en vrije samenleving.
Tegenwoordig is de maatschappij verhard, zijn er grotere maatschappelijke verschillen en zijn mensen vaak vooral met zichzelf bezig. Bij verkiezingen stemt men steeds meer uit onvrede met het beleid van het zittende kabinet, ongeacht of dat nu centrum-links, centrum-recht of paars is. Dit in tegen- stelling tot vroeger, toen men een meer positieve keuze voor een bepaalde ideologische maatschappijvisie maakte.

Vervanging?
Betekent deze geringe betrokkenheid dat de democratie misschien zelfs achterhaald is? Zo ver is het naar mijn idee nog niet, want achterhaald zou betekenen dat de democratie rijp zou zijn voor vervanging door een ander systeem.
Alternatieven voor democratie (= regering door het volk) zijn aristocratie (= regering door een elite) en autocratie (= regering door een enkeling). Een officixc3xable vervanging van de democratie door xc3xa9xc3xa9n van deze laatste twee vormen vereist echter niet veel minder dan een revolutie en zover is het, ondanks de soms heftige politieke verwikkelingen van de laatste jaren, nog niet…

Ruimte
Niet alleen omdat democratie op zich een goed systeem is, maar ook omdat democratie in de praktijk ruimte biedt voor een bewind dat officieel demo- cratisch is, maar feitelijk veel kenmerken van een aristocratie of zelfs een autocratie heeft… Zo zien we bijv. dat veel ‘sterke mannen’ op democratische wijze aan de macht hebben kunnen komen, denk daarbij aan Jxc3xb6rg Haider, Wladimir Putin of ook Pim Fortuyn, die het net niet haalde…

Elite
Ook onze huidige democratie is goed beschouwd een soort ‘verkapte’ aristocratie: het is een (kleine) elite, namelijk de top van de grote partijen (plus de hoogste ambtenaren) die de werkelijke macht in handen hebben. De kiezer kan ‘slechts’ een keuze maken uit wat die kleine top aan mensen en programma’s te bieden heeft.
Daar is op zich weinig mis mee, want het besturen en regeren is iets wat het beste aan professionals met ervaring kan worden overgelaten. Zij kunnen dan, via politieke partijprogramma’s alternatieven aanbieden, waaruit de burgers bij de verkiezingen een keuze kunnen maken.

Conclusie
Goed beschouwd valt het met de bedreiging van de democratie dus wel mee, dat wil zeggen, wanneer we uitgaan van een strikte interpretatie van dat begrip. Een probleem ontstaat pas als democratie letterlijk wordt gezien als “regering door het volk”. Dat roept namelijk bij de burgers te hooggespannen verwachtingen op, waardoor ze gauw teleurgesteld en zelfs gefrustreerd raken als het overheidsbeleid niet permanent gouden bergen oplevert.
Als reactie daarop moeten ook de politici zelf niet meer “regering door het volk” willen toelaten, dan verantwoord is. Zij moeten hun eigen verantwoordelijkheid kennen en nemen, ook als zij zich daarmee impopulair maken…

15 gedachten over “Democratie in gevaar…?

  1. Pffffffffttt…. vijf minuten later… πŸ˜‰
    Maar wel erg herkenbaar allemaal.. Ik weet er zo nix tegenin te brengen. Ik ben van mening dat er een groot psychologische factor meespeelt… Maar waarom wil iedereen ‘verklaren’ waarom er homo’s zijn, in plaats van het te accepteren en uit te gaan van het feit “Als men maar geluk vindt in zijn leven…”. Het schijnt de natuur van de mens te zijn, om overal verklaringen voor te vinden…
    Misschien ben ik wel geen mens πŸ˜‰

  2. Vast wel! πŸ˜‰

    Ik zie dat gezoek naar verklaringen en oorzaken ook niet zo zitten… het gaat er idd veel meer om wat je met je leven doet, dan waardoor iets ontstaan is…! πŸ˜€

    En dan zie mezelf liever als iemand die een vrije, eventueel door psychologische factoren beinvloedde, keuze maakt, dan als slaaf van een genetisch bepaalde geaardheid… πŸ˜›

  3. Zozo…. dat is wat je noemt een pittige log πŸ˜‰
    Het maakt mij eigenlijk niet uit aangeboren of psychisch…
    Ik ben gelukkig met hoe en wie ik ben en al helemaal met het mannetje van mijn dromen.

    Het zal hem eerder idd in het respect voor elkaar moeten zitten en de acceptatie dat niet iedreen hetzelfde is.

    Kerken,moslims,etc etc…
    Ze roepen alleen maar uit pure angst…
    Maar ja…angst waarvoor???

    Leven en laten leven…

    Ho he of bi… we zijn allemaal mensen met gevoel.

  4. Ik denk dat sommige gelovigen, net als veel niet-gelovigen overigens, vaak gewoon bang zijn voor het vreemde, het onbekende en het andere…

    En kerkelijke gezagsdragers zijn waarschijnlijk bang dat hoe meer homo’s er komen, hoe minder mensen zullen trouwen en kinderen krijgen… Op zich begrijpelijk, maar dat argument geldt net zo goed voor hetero’s die steeds minder (kerkelijk) trouwen en steeds later of zelfs helemaal geen kinderen willen…

  5. PS: Ik heb in bovenstaande log geprobeerd de zaken zo objectief mogelijk te beschrijven, maar misschien is het goed om er hier eerlijkheidshalve en voor de volledigheid aan toe te voegen, dat ik mezelf niet alleen homo, maar ook katholiek noem… Vandaar dat ik o.a. ook weet dat het kerkelijke standpunt (gelukkig) toch iets genuanceerder is, dan men doorgaans denkt of wil denken…

  6. Democratie is geen regering door het volk. Dat heeft men in de achttiende eeuw even geloofd en daardoor is deze aanduiding in de mode geraakt. Maar het volk kan natuurlijk helemaal regeren. De regering regeert, het woord zegt het al. Wat wij democratie noemen is een systeem van elitevorming bij gelijke politieke rechten. In feite is de rechtstaat veel belangrijker: dat bevoegdheden wettelijk beperkt zijn. En daarbij komt dan het gelijkheidselement: op voorhand heeft iedereen gelijke rechten. In die zin is wat nu democratie heet een egalitaire aristocratie.
    Regeren is altijd gedaan door kleine groepjes: koningen hadden adviseurs en ministers, je had republieken waar colleges regeerden – in de Nederlandse Republiek besliste zelden iemand in z’n eentje – en in een democratie wordt het regeren ook door een kleine groep gedaan. Nog belangrijker dan de selectie waarbij een zekere volksinvloed geldt – niet direct natuurlijk want regeringen worden gewoonlijk benoemd en niet gekozen – is dat er wettelijke termen gelden: niemand heeft de macht onbeperkt. Een president van de VS moet na acht jaar weg, hoe machtig ook, gewoon omdat de wet dat zegt, niet omdat kiezers daar een mening over hebben. In Nederland worden ministers weliswaar niet op gelimiteerde tijd benoemd, maar de regel is wel dat ze vertrouwen van het parlement nodig hebben en aan de vooravond van nieuwe verkiezingen hun ontslag aanbieden.
    De kloof moet naar mijn idee groter gemaakt worden. Politici moeten vooral degelijke politiek bedrijven en daar aandacht voor vragen. Niet elk maatschappelijk debat is ook een politiek debat: iets dat tot wetgeving of beleid kan leiden.

  7. Hmmmz, als ik je logje lees, weet ik niet goed wat je er nou eigenlijk mee wil zeggen. Toevallig gaat mijn studie (bestuurskunde) alleen maar over de overheid, dus is dit wel een interessant onderwerp, zeker omdat ik (nog toevalliger) voor donderdag een referaat inlever met als onderwerp ‘de kloof tussen de burger en de politicus’ (taalpuristisch gezien is het de kloof tussen de burger en de politicus of de kloof tussen het volk en de politiek, maar dat even terzijde).

    Ik herken veel in de mening van Jan Dirk Snel. Er wordt tegenwoordig zoveel geklaagd dat er een kloof zou zijn (wat ik ook niet ontken), en dat deze groter is geworden. Dat laatste vraag ik mij af. Hoeveel mogelijkheden zijn er niet om invloed te hebben binnen de politiek, hetzij in je gemeente, hetzij ergens anders. De overheid voert daarom vaak ook een interactief beleid, met inspraak van betrokken mensen.

    Aan de andere kant kun je ook stellen dat politiek belangenafweging is, en geen belangenbehartiging. Daarom kan het best goed zijn dat er een kloof bestaat. Ik vind dit ook onvoorkomelijk en niet erg. Ik bedoel, dat is ook het systeem van democratie! Je kiest een volksvertegenwoordiger die voor jou (bestuurt en) controleert!

    Overigens ben ik fel tegen alle zogenaamde ‘democratische vernieuwingen’ (lees: d66), zoals referenda, idiote kieststelsels en dergelijke, maar wie weet komt daar nog wel eens een logje over πŸ™‚

  8. Jullie zijner snel bij zeg! Ik was nog niet eens helemaal klaar met mijn log… dus ik zal hem nu snel ff afmaken… πŸ˜€

    In elk geval bedankt voor jullie uitvoerige reacties!
    Inderdaad moet er een onderscheid worden gemaakt tussen democratie en rechtsstaat, alsook tussen de wetgevende, uitvoerende en rechtssprekende macht. Helaas lijkt er van deze onderscheidingen steeds minder terecht te komen… zowel doordat de burgers steeds vaker en haast blindelings direct hun zin willen, als door de gezagdragers die daar al te gemakkelijk op willen inspelen…

    Ik ben het dan ook wel met jullie eens, dat een zekere ‘kloof’ wel goed is, als dat betekent dat er een onderscheid bestaat tussen democratie en rechtsstaat, en tussen wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende macht…

  9. Als je een ‘aangeleerde homo’ bent, zou je het dan jezelf willen ‘afleren’?

    Ik ben trouwens een hetero zonder voortplantingsdrift, is dat dan een aangeleerde of aangeboren afwijking?

  10. Nee, mijn eerste vraag is niet relevant. Ik neem aan dat iedereen vrede heeft met wie hij is. En als je homo bent (hetero ook trouwens) weet je van jezelf niet of het aangeboren of aangeleerd is, dus heb je ook de keus niet om jezelf ‘af te leren’

  11. Geheel onrelevant is je vraag toch niet… vanuit zeer conservatief christelijke hoek hoor je namelijk weleens geluiden dat homo’s hun neigingen maar zouden moeten afleren… en het kan dus ook voorkomen dat een gelovige homo zijn neigingen wil afleren als hij gelooft dat God dat van hem vraagt…

    Overigens denk ik zelf dus dat homo of heteroseksuele neigingen niet zozeer aangeboren zijn, maar meer een psycho-sociale oorzaak hebben… wat nog niet wil zeggen dat het daarom dan ook maar zo makkelijk af te leren zou zijn…

  12. Ja, goed punt. Je kan natuurlijk door omgevingsbeinvloedingen niet tevreden zijn met je sexuele geaardheid.

    Een vriendin van mij denkt dat iedereen bisexueel geboren wordt, en dat je daarna wordt gevormd tot he, ho, bi of whatever. Valt in jouw context dan ook nog wel iets voor te zeggen…?

  13. Dat je allengs ‘gevormd’ wordt tot hetero, homo of wat dies meer zij, denk ik idd ook. Alleen kan je dan toch niet echt zeggen dat je dan als ‘bisexueel’ geboren wordt, gewoonweg omdat er na de geboorte nog geen sprake van seksualiteit is.

    Seksualiteit komt pas later tot ontwikkeling, waarbij de psychische component ervan, door nabootsing e.d., eerder komt, dan de lichamelijke component die ‘pas’ met de pubertijd begint…

  14. Critische denkers en meer nog “objectieve” denkers, hebben allang afstand genomen van ”het goede werk van moskeet of kerk”.
    Een enkele universele homo is nog niet zover….maar dat is een kwestie van tijd?
    Kutolieken neukten zich ooit naar de macht. Islammietjes spelen het zelfde gevaarlijke spel.
    Homfilie komt daarbij niet van pas.
    Het is niet moeilijk, het is gemakkelijk.
    Objectief denken vraagt moed.
    Velen voelen zich welliswaar geroepen edoch weinigen blijken uitverkoren te zijn.
    Op webside -overbevolking.nl- kwam ik mensen tegen die op afstand naar het geval- mens – kijken.
    Een verademing voor een critisch denker als ondergetekende.
    criticushje πŸ˜‰

  15. “Kritische denkers” zijn vaak zo weinig kritisch tegenover zichzelf, zo gauw tevreden met hun eigen fantasietjes, zo gericht op de korte termijn en niet te vergeten op hun kleine eigen belangetjes…
    Ze doen alsof ze het beste voor hebben met de wereld, maar veel meer dan koopman en dominee stellen ze niet voor…

    “kritische denkers” denken vooral vanuit en aan zichzelf, alsof ze uit het niets zijn geboren en alsof ze de wereld uit het niets kunnen herscheppen…

    Zo weinig oog en nog minder waardering ze hebben voor de geschiedenis en de traditie, zo weinig hebben ze op met hun medemensen die daar wel waarde aan hechten…

Plaats een reactie