Exc3xa9n van de mooiste en meest fascinerende uitvindingen van de afgelopen 50 jaar vind ik de holografie.
Holografie kent bijna iedereen wel van de kleurige hologrammen waarmee tegenwoor- dig alle mogelijke waardepapieren beveiligd zijn, waaronder natuurlijk de eurobankbiljet- ten (zie afbeelding).
Echt
Toch zijn deze beveiligingshologrammen, hoe mooi en moeilijk na te maken ook,
maar een slap aftreksel van de ‘echte’ holo- grammen. Dat zijn namelijk een soort driedimensionale foto’s van een bepaald voorwerp, waarbij je de afbeelding echt rondom kunt bekijken, net alsof je door een raampje naar het echte voorwerp kijkt!
Deze bijzondere mogelijkheid is bijv. vanuit de science-fiction weliswaar vrij alge- meen bekend, maar te zien zijn zulke echte hologrammen helaas maar zeer zelden.Dat komt waarschijnlijk doordat een beetje mooie en grote hologrammenvrij duur zijn en liefst ook speciaal belicht moeten worden.
Soorten
De meest gebruikelijke hologrammen bestaan uit een plaat ongeveer zo groot als een A4-tje, met een monochrome afbeelding, dat wil zeggen in xc3xa9xc3xa9n kleur, meest- al geel/groen (zie voorbeeld hieronder). Doordat we zo’n zuivere kleur niet uit de gewone natuur gewend zijn, roepen zulke hologrammen een extra magisch sfeer op. Daarnaast bestaan er ook zwart-withologrammen en sinds kort zelfs ook full-colorhologrammen in nagenoeg echte kleuren (zie deze bijna ongelooflijke clown!)
Net als de meestal louter grafische beveiligingshologrammen, kunnen ook echte hologrammen gemaakt worden in regenboogkleuren, maar dat gaat wel ten koste van de driedimensionaliteit. Zelf heb ik een paar kleine, op plasticfolie gereprodu- ceerde, regenbooghologrammen.
Hologram van een zgn. medusakop
Uitvinding
Het principe van de holografie is in 1948 bedacht door de Hongaarse geleerde Dennis Gabor, maar hij had nog niet de beschikking over een geschikte (coheren- te monochromatische) lichtbron om daadwerkelijk hologrammen mee te kunnen maken.
Dat licht kwam beschikbaar met de uitvinding van de laser in 1960, waarna de Amerikaanse wetenschappers Juris Uptanieks en Emmett Leith in 1962 en de Russische wetenschapper Yuri Denisyuk in 1963 het eerste echte hologram konden maken.
Methode
Voor het maken van een hologram is een trillingvrije laboratoriumopstelling nodig met een laser en diverse speciale lenzen.
Simpel gezegd gaat het als volgt in zijn werk: een bepaald voorwerp wordt in het donker ‘bestraald’ door twee bundels laserlicht afkomstig van dezelfde laser. Dat licht wordt door het voorwerp weerkaatst, waarbij de golven van de beide laserbun- dels elkaar kruisen. Dat levert een zgn. interferentiepatroon op, dat er net zo uit- ziet als de cirkels die in het water ontstaan wanneer je er steentjes ingooit.
Door de zuiverheid van het laserlicht leveren alle weerkaatsingen van het voorwerp een heel nauwkeurig en uniek intereferentiepatroon op, dat alle informatie over dat voorwerp bevat (ongeveer net zoals een computer afbeeldingen opslaat als enen en nullen).
Voorbeeld van een holografie-opstelling
Dat interferentiepatroon wordt dan vastgelegd op de gevoelige holografische plaat. Daar staat dan dus geen herkenbare afbeelding op, zoals wanneer je een normale foto neemt, maar alleen een onherkenbare vlekkerige waas. Maar wanneer je de- ze plaat, na ontwikkeling en eventuele reproducering, op de juiste manier beschijnt, dan kan je alles terugzien wat het oorspronkelijke voorwerp bij de opname heeft weerkaatst.
Links
– Een prachtige privxc3xa9-collectie!
– Holografiestudio Yves Gentet
– Een Amerikaanse studio: www.forthdimension.net
– Het Japanse Kubota Holography Lab
– Fraaie Russische site: www.holography.ru
– Holografie in Nederland: www.holography.nl
PS
Holografie past trouwens ook wel aardig bij deze weblog: het woord komt name- lijk van het het Griekse holos, dat volledig betekent en dus wel mooi aansluit bij het Latijnse universalis van mijn weblog, dat alomvattend betekent.
Die alomvattendheid laat zich bovendien mooi uitdrukken in de regenboogkleuren, die niet alleen zo kenmerkend zijn geworden voor hologrammen, maar ook het symbool van de homo(beweging) zijn… 