Buma/Stemra versus YouTube

Sinds vorige week is nogal ophef ontstaan over het bericht dat Buma/Stemra vanaf volgend jaar geld wil gaan vragen van particulieren die filmpjes van Youtube op hun weblog of website plaatsen. Het zou dan gaan om een bedrag van x80 130,- per 6 filmpjes.

Auteursrechten
Buma/Stemra is één van de vele organisaties die zich bezighoudt met het innen van vergoedingen op basis van de Auteurswet. Buma/Stemra doet dat voor muziekauteurs, dus componisten en tekstschrijvers (voor muziekmakers, zoals producenten en artiesten, is er weer een andere organisatie, namelijk de SENA).

Rigoreus als deze “auteursrechtenhandhavers” doorgaans optreden, kon het niet lang duren of ook internetgebruikers zouden in hun vizier komen. Helaas blijken ze nog steeds in de tijd van vóór het internet te zijn blijven steken, gewoonweg potsierlijk is dan ook de aankondiging die op de website van Buma/Stemra te lezen valt:

“Nieuwe marktontwikkelingen vragen om herziening en ontwikkeling van nieuwe licenties. Wij zijn dan ook verheugd mee te delen dat wij per 1januari 2010 nieuwe digitale licenties introduceren voor zowel nieuwe als bestaande vormen van digitaal muziekgebruik”

Protesten
Toen deze nieuwe tarieven bekend werden stak een storm van protest op en werden vanuit het CDA en GroenLinks kamervragen gesteld. Ook de onlangs weer heropgerichte stichting Bits of Freedom heeft een protestbrief (PDF-alert) samengesteld, die vandaag aan de directeur van Buma/Stemra is gestuurd.

In deze brief worden diverse argumenten tegen de nieuwe tarifering aangevoerd, onder andere dat daardoor de creativiteit, die zo bepalend is voor internet, vergaand wordt beperkt. Ikzelf heb er op gewezen dat het embedden van youtubefilmpjes in veel gevallen onder het zogeheten citaatrecht kan vallen.

Citaatrecht
Het citaatrecht (art. 15a Auteurswet) houdt in dat het citeren, niet alleen van tekst, maar ook van beeld en geluid, geen inbreuk op een auteursrecht is, voor zover “het citeren in overeenstemming is met hetgeen naar de regels van het maatschappelijk verkeer redelijkerwijs geoorloofd is en aantal en omvang der geciteerde gedeelten door het te bereiken doel zijn gerechtvaardigd“. Ook moet “voor zover redelijkerwijs mogelijk, de bron, waaronder de naam van de maker, op duidelijke wijze” worden vermeld.

Mijns inziens kan in veel gevallen aan die criteria worden voldaan als sprake is van een enigszins serieuze bespreking van het getoonde filmpje. Het is tegenwoordig op internet immers algemeen gebruikelijk om dit zo te doen. En zoals het citeren van tekst gebeurt door middel van enkele fragmenten, en van afbeeldingen door een verkleinde versie, zo kunnen ook youtubefilmpjes, gezien hun mindere kwaliteit en kleiner formaat, eveneens als een citaat van de betreffende originele werken worden opgevat.

(Wie desondanks nog mocht beweren dat het citeren van “gehele werken” uitgesloten zou zijn: in de zogeheten Memorie van Toelichting bij de herziening van de Auteurswet in 2002 staat uitdrukkelijk dat “in bijzondere gevallen een citaat ook een geheel werk kan betreffen, uiteraard binnen de strenge voorwaarden die het artikel overigens stelt, zoals het verband met de omgeving waarbinnen geciteerd wordt en de morele rechten van de auteur.)

Promotie
Daarbij komt dat videoclips op zichzelf al bedoeld zijn als promotiemateriaal voor een artiest en zijn werk. Nu zijn videoclips van beroemde artiesten inmiddels een kunstvorm op zich geworden, maar zeker voor talloze minder bekende muziekanten is een zo groot mogelijke verspreiding van zulke promovideo’s nog steeds heel belangrijk (en voor topartiesten ook net zo goed).

Het argument dat downloaden, beluisteren en bekijken van muziek en video via internet ten koste gaat van de muziekindustrie blijkt niet echt op te gaan. Bovendien is het voor de muziekindustrie ook relatief eenvoudig om, bijvoorbeeld via reclame-inkomsten, al dan niet via een overeenkomst met YouTube, ook via internet geld te verdienen zonder dat dit particulier initiatief beperkt.

(binnenkort meer over de “auteursrechtenterreur”)

UPDATE:
Na alle protesten, en overleg met branche-organisatie VOIxa9E, heeft Buma/ Stemra vandaag, 9 oktober 2009, bekend gemaakt dat zij “het tarief voor niet-bedrijfsmatig gebruik van muziek in embedded files niet ten uitvoer” zal brengen!
Dat betekent dat particulieren niet meer hoeven te vrezen voor hoge rekeningen als zij Youtubefilmpjes plaatsen. Jammer is wel dat hierdoor de druk voor een meer fundamentele discussie over auteursrechten weer wegvalt…