In een eerdere log schreef ik over eenzaamheid en mede naar aanleiding van de reacties daarop, alsmede het vreselijke incident waarover ik in mijn vorige log schreef, zal ik nu ingaan op hoe relaties tussen mensen tot stand komen. Dit mede om aan te geven hoe mensen mogelijk uit hun eenzaamheid kunnen komen…
Redenen
Hoe komen dus relaties tussen mensen tot stand? Menigeen zal in eerste instantie antwoorden: doordat mensen elkaar ontmoeten en leuk vinden. Dat is ietsje te simpel, want er zijn natuurlijk meerdere soorten relaties, met elk hun eigen redenen. Om te beginen wordt vanuit de Duitse sociologie in dit verband vaak een onderscheid gemaakt tussen Zwangsverwantschaften en Wahlverwantschaften:
– Zwangsverwantschaften zijn relaties die min of meer noodgedwongen zijn: familie, buren en in zekere mate ook collega’s op het werk. Met een Nederlands woord kunnen we dit dwangrelaties noemen.
– Wahlverwantschaften zijn dan de relaties die mensen uit zichzelf, uit vrije wil aangaan: vriendschappen, liefdesrelaties e.d. Dit kunnen we keuzerelaties noemen.(Die Wahlverwantschaften is trouwens ook de titel van een erg vooruitstrevende roman van de 18e eeuwse Duitse schrijver Johann Wolfgang von Goethe)
Wederkerigheid
Zulke keuzerelaties berusten op wederkerigheid. Dat is goedbeschouwd ook het basiskenmerk van alle vriendschappelijke relaties: het gaat om een (vrijwillig) geven en nemen. Mensen zoeken contact met andere mensen die iets te bieden hebben. Dat kunnen de meest uiteenlopende dingen zijn, van seks, geld, status, macht, vaardigheden, kennis, wijsheid tot liefde aan toe.
Het moge duidelijk zijn dat mensen zulke dingen doorgaans niet zomaar weggeven en dat het alleen willen hebben ervan nog geen relatie tot stand brengt. Pas als je daartegenover zelf ook iets te bieden hebt wat de ander wel wil hebben, komt een relatie tot stand, waarbij op basis van wederkerigheid geruild kan worden.
Menselijke relaties in het algemeen werken dus eigenlijk precies zoals zakelijke relaties in de economie – zie daarover ook mijn eerdere log Homo Economicus.
Vriendschappen
Volgens de grote Griekse filosoof Aristoteles kunnen we zulke wederkerige relaties grofweg onderscheiden in, zoals hij het noemt, vriendschap op basis van:
– genot (seksuele relaties – lichamelijk)
– wederzijds belang (nuttige relaties – materieel)
– voortreffelijkheid van karakters (zielsverwantschap – geestelijk)
Tijdsverschillen
Het verschil tussen deze drie soorten vriendschap valt min of meer samen met de driedeling lichamelijk – materieel – geestelijk. Daaruit vloeit bovendien een verschil in de tijd voort:
– Seksuele relaties komen meestal snel tot stand, er zit een korte tijdsspanne tussen de wederzijdse prestaties en ze gaan ook vaak snel weer voorbij. We noemen ze daarom ook wel oppervlakkig.
– Relaties op basis van wederzijds (materieel) belang kosten vaak al wat meer tijd: qua totstandkoming en ook kan er wat langere tijd tussen dienst en wederdienst zitten. Dat vereist al wat meer wederzijds vertrouwen in de bereidheid tot nakoming.
– Bij relaties op basis van zielsverwantschap duurt alles het langst: het kost vaak langere tijd voordat ze tot stand komen, maar ze zijn dan ook wel het meest duurzaam omdat ze gebaseerd zijn op een diep vertrouwen in de ander.
Conclusie
Uit het voorgaande is duidelijk geworden dat relaties tot stand komen wanneer twee mensen daar elk ongeveer evenveel baat bij hebben. De inhoud van de relatie (lichamelijk, materieel, geestelijk) bepaalt dan hoe snel hij tot stand komt en hoe lang hij standhoudt.
Afhankelijk van welke soort relatie iemand wil, moet hij (of zij) dus zorgen dat hij iets te bieden heeft dat voor anderen de moeite waard is om zo’n relatie voor aan te gaan. Het is weer net als in de economie: als je een goede baan wilt, moet je zorgen dat je aantrekkelijk bent voor de betreffende werkgevers.
Homow Universalizzz 
Inderdaad eenzaamheid komt helaas steeds vaker voor.
Ik denk ook dat het door deindividualisering komt maar ook voor een groot deel opmdat het buurt en clubhuiswerk weg bezuinigd is en de positieve sociale controle ook steeds minder wordt.
Mag ik zeggen dat ik eenzaamheid onzin vind? Er zijn genoeg mensen op de wereld en er zijn genoeg middelen om met mensen in contact te komen: internet, lid worden van een vereniging, vrijwilligerswerk gaan doen… en zo kan ik er nog een aantal opnoemen.
Als iemand eenzaam is dan komt het door de persoon zelf die dat zo voelt. Dan is de tijd gekomen om eens een verandering aan te brengen in je leven.
Nou, ik vind het geen onzin. Er zijn allerlei omstandigheden denkbaar waardoor iemand zich eenzaam kan voelen en die kun je niet per definitie afdoen met de eigenlijk verantwoordelijkheid van, daar hebben we hem weer, de individu.
Het is precies zoals in de log gesteld wordt; daar waar je vroeger allerlei sociale verbanden had die ervoor zorgden dat je altijd ergens bij hoorde, heb je die nu in steeds mindere mate. Het gezin als hoeksteen van de samenleving verwordt langzaam de enige mogelijke sociale groep waar je als individu bij kunt horen. In de grote steden leeft men vrijwel anoniem langs elkaar heen. Er zijn hele buurten waar men elkaars naam niet meer kent. Als je dan geen partner hebt of familie en verder ook geen groot sociaal netwerk, dan is de drempel in zulke situaties ook hoog om mensen te leren kennen. Je kunt ieders eenzaamheid wel de verantwoordelijkheid van de individu zelf laten zijn, maar wat als de andere individuën je toenadering afdoen als vervelend en je niet willen kennen? Dan kun je moeilijk nog de individu de schuld geven. Overigens vind ik het xfcberhaupt getuigen van gebrekkig inzicht om dat te doen.
@ Pasula
Als dat zo simpel zou zijn, dan zouden er niet zoveel eenzame mensen zijn en zou ook het nieuwe samenwerkingsverband Erbij niet nodig zijn…
Natuurlijk kan je er voor een deel zelf wat aan proberen te doen, maar voor een deel ben je ook gewoon afhankelijk van anderen.
Het is vergelijkbaar met zeggen dat als je werkloos bent, er genoeg werk te vinden is als je maar wilt. Zo eenvoudig is ook dat niet: werkgevers stellen vaak behoorlijk hoge eisen en je moet dan bijvoorbeeld ook precies de juiste opleiding, werkervaring en vaardigheden hebben.
Daar komt bij dat hoe langer je werkloos bent, hoe meer je uit “het arbeidsproces” bent en hoe verder je van de arbeidsmarkt af komt te staan.
Dat geldt ook bij eenzaamheid: hoe langer dat duurt en hoe minder je sociaal meedraait, hoe moeilijker het wordt om nog aansluiting te vinden. Omdat dit vaak gepaard gaat met armoede, handicaps of ziekte, hebben zulke mensen weinig leuks meer in te brengen of aan te bieden. Men spreekt daarom ook niet voor niets van een proces van vereenzaming.
Eenzaamheid is niet iets waar je voor kiest. Het kan je overkomen. Of je bent je er soms niet van bewust en dan opeens is het er.
@Theezakje: je kunt het zien als gebrekkig inzicht of je kunt mijn woorden nog eens extra lezen en denken dat daar misschien wat in zit.
Hoeveel forums zijn er wel niet op internet waar je mensen kunt leren kennen met dezelfde interesses als jij. Geef de buren eens een bloemetje of een zelfgebakken taart en tien tegen een dat ze je een keer op de koffie vragen. Maak een treinreis en ga in gesprek met de persoon tegenover je…
Het zijn allemaal maar kleine voorbeelden om te laten zien dat als je zelf actief in het leven staat, mensen benaderen makkelijk is.
Overigens: ik vind een discussie op zijn tijd prima, maar Theezakje, sta ook open voor de denkbeelden en ideeën van een ander en doe dat niet af met: “gebrekkig inzicht”.
@PaulHuzzz: ik ben ruim een jaar werkloos geweest en heb toen vrijwilligerswerk gedaan waar ik weer nieuwe mensen heb leren kennen.
Zelf actief in het leven staan ipv afwachten tot er iets gebeurt.
@ Pasula – Ik probeer altijd alles op zn waarde te beoordelen, en in dit geval vind ik dat hetgeen je schrijft een gebrek aan inzicht tentoon spreidt.
Je gaat er vanuit dat het voor iedereen maar makkelijk is om mensen te benaderen, dat als je maar je best doet het altijd mogelijk is om niet eenzaam te zijn, terwijl er grote groepen mensen zijn waarvoor dat niet geldt. Er zijn mensen die telkens die ene van de tien zijn die niet door de buren op de koffie gevraagd worden, ook al bakken ze nog zoveel taarten, of mensen die online contacten op doen maar zodra ze iemand in het echt onmoeten ineens afgedankt worden. Als het zo makkelijk zou zijn als jij beweert waren er geen eenzame mensen want niemand vindt het leuk om eenzaam te zijn.
Jij houdt er geen ander denkbeeld op na, je sluit gewoon je ogen voor de realiteit. Je kunt niet alleen van je eigen ervaringen uitgaan en dan zeggen dat er geen probleem is. “Eenzaam? Dat kan niet hoor, ik ben toch ook niet eenzaam?” Juist doordat veel mensen zo denken is de problematiek van eenzame mensen zo onzichtbaar en schrijnend. Je reactie toont overigens ook wel aan hoe groot het taboe eigenlijk is; zelfs als de keiharde cijfers naar buiten komen wordt het nog afgedaan als onzin.
Dus nee, je kunt mij niet verwijten dat ik niet opensta voor jouw denkbeelden, jouw denkbeelden laten zien dat je de realiteit niet onder ogen wilt zien. En dat vind ik gebrekkig inzicht.
@Theezakje: je hebt recht op je eigen mening.