Vandaag is het Valentijnsdag, voor menigeen een gelegenheid bij uitstek om, al dan niet openlijk, de geliefde eens extra aandacht te geven. De commercie speelt hier al enige jaren behoorlijk op in, zodat ook deze dag bijna niemand meer kan ontgaan.
Net als bij Kerstmis is dat echter voor mensen die geen partner of geliefde hebben extra wrang, al die aandacht voor Valentijnsdag doet hen dan nog sterker de pijn van hun eenzaamheid voelen…
Taboe
Eenzaamheid is een probleem dat nog steeds een behoorlijk groot taboe is. Weliswaar zijn de afgelopen decennia vele lichamelijke handicaps en psychische aandoeningen zichtbaar en bespreekbaar gemaakt en daarmee vaak grotendeels uit de taboesfeer gehaald, voor eenzaamheid is dat nog niet gelukt.
Oorzaken
Daar komt bij dat eenzaamheid tegenwoordig steeds vaker voorkomt. Als oorzaken worden aangegeven de toenemende individualisering van de samenleving en het verdwijnen van sociale samenhang, die vroeger door kerken, verenigingen en buurtgemeenschappen geboden werd.
Ouderen?
Doorgaans wordt gedacht dat vooral ouderen, al of niet zelfstandig wonend, last hebben van eenzaamheid. Zij waren immers de oude gemeenschappen en familieverbanden gewend en zouden moeite hebben om in de snel veranderende moderne samenleving mee te komen.
Jongeren
Uit een enkele dagen geleden gepubliceerd onderzoek komt echter vrij verrassend naar voren dat vooral jongeren tot 34 jaar het vaakst eenzaam zijn. Verder blijkt dat ongeveer 1/3 van de Nederlanders zich "weleens eenzaam" voelt, jongeren daarbij meer dan ouderen en vrouwen meer dan mannen. Tien procent van de volwassen bevolking is "sterk eenzaam" – een behoorlijk groot aantal mensen dus…
Risicogroepen
Als specifieke risicogroepen gelden volgens het onderzoek mensen met een fysieke beperking, verslaafden, ex-gedetineerden, weduwes van middelbare leeftijd en allochtone ouderen. Oudere homo’s kunnen daar ook nog aan toegevoegd worden, want ook zij missen vaker dan gemiddeld familiaire of andere sociale verbanden.
Erbij
Om iets tegen eenzaamheid te doen is eerder deze week ook de Coalitie Erbij opgericht. Dat is een samenwerkingsverband van twintigmaatschappelijke organisaties, waaronder Stichting de Zonnebloem, het RodeKruis, Het Leger des Heils, Humanitas en het Nationaal FondsOuderenhulp. Vanaf de zomer wil deze Coalitie een grote campagne tegen eenzaamheid beginnen.
Moeilijk
Als extra probleem wordt echter gesignaleerd dat het moeilijk is om de doelgroep in beeld te krijgen. Vanwege het taboe praten mensen er niet gauw over wanneer ze eenzaam zijn. Volgens het persbericht van Coalitie Erbij zou dat komen omdat eenzame mensen niet zielig gevonden willen worden.
Last
Ik vrees dat er nog grotere moeilijkheden zijn om over eenzaamheid te praten. Allereerst al het feit dat het voor een eenzaam persoon per definitie al moeilijk is om xc3xbcberhaupt iemand te vinden om mee te praten. Vervolgens komt dan de angst zielig gevonden te worden, maar wat misschien wel minstens zo’n grote drempel is, is dat door te zeggen dat je eenzaam bent, je een last op de ander legt: die ander kan zich gauw aangesproken of zelfs verplicht voelen om de eenzame ander gezelschap te houden. De ene mens doet dit overigens makkelijker dan de ander.
Beschuldigend
Bovendien kan het zeggen dat je eenzaam bent ook overkomen als een soort beschuldiging: van waarom de ander niet eerder/vaker/meer aandacht voor je had/heeft. Wanneer zulke dingen binnen een relatie worden gezegd of gesuggereerd, kan dat die relatie behoorlijk onder druk zetten.
Dus voor iemand die eenzaam is en in een zeldzame gelegenheid is om xc3xbcberhaupt met iemand te praten, is over de eigen eenzaamheid beginnen al helemaal een groot risico. Eenzaamheid stoot af.
Cirkel
Op deze manier zitten eenzame mensen in een vicieuze cirkel die ze zelf vaak maar heel moeilijk kunnen doorbreken. Het komt aan op andere mensen met een fijngevoelig oog voor deze verborgen eenzaamheid. Zij zullen de cirkel van buitenaf moeten doorbreken, maar op zo’n manier dat de eenzame persoon zich daardoor niet zielig of meelijwekkend voelt. Het moge duidelijk zijn dat dit een moeilijke, maar tegelijk ook heel dankbare opgave is.
Kaartje
Toch kan met ook kleine praktische dingen al wat gedaan worden, zoals bijvoorbeeld de vroeger bekende slogan van PTT Post zegt: Een kaartje: kleine moeite, groot plezier. Nu is een valentijnskaart naar een eenzaam iemand sturen niet heel zo gepast, maar zeker met Kerst of zomaar tussen een kaartje doet altijd goed!