Allemaal gelijk?

Een bekend gezegde luidt dat we naakt allemaal gelijk zijn. Dat

Het miskende verleden van de homohoreca

Voor mijn onderzoek naar de Regulierdwarsstraat voor mijn website www.reguliers.net heb ik de afgelopen weken verrassende contacten gehad met een paar bekende mensen uit de gloriejaren van deze straat.

Ontmoetingen
Eerst heb ik een ontmoeting gehad met Frans Monsma, de vroegere eigenaar van Coffeeshop Downtown en in 1981 de oprichter van het beroemde Cafxc3xa9 April. Op zijn aanraden heb ik vervolgens contact gezocht met Gerritjan Deunk, die al het grafische werk in die tijd deed. Van hem heb ik voor mijn onderzoek bovendien een deel van zijn archief te leen gekregen.

Verrassend!
Nu weten de meeste mensen wel dat de Reguliersdwarsstraat de bekendste homo-uitgaansstraat van ons land is en hoor je de wat ouderen nog wel over de "goede oude tijd", maar wat ik van deze beide mensen hoorde en aan materiaal zag, verbaasde en verraste zelfs mij enorm!
In de beginjaren ’80 bleken de kleine Coffeeshop Downtown en het hypermoderne April de voorhoede van een ongekend bruisend feestgebeuren, waarin ook de toen minstens zo befaamde heterozaken als Oblomow, Richter en L’Entree hun rol meespeelden.

Het eerste interieur van Cafxc3xa9 April (1982)

Feesten
Ook kennen de meeste mensen Manfred Langer en zijn discotheek iT nog wel, maar wat bijna niemand meer weet is dat dat fenomeen bij wijze van spreken vanuit de Reguliers is ontstaan: al in 1980 werden namelijk vanuit Downtown grootse feesten georganiseerd in samenwerking met het Flora Palace, de voorganger van de latere iT.
Die feesten begonnen dan in de Reguliersdwarsstraat, waarna de mensen later op de avond met koetsjes en limousines naar de Flora in de Amstelstraat werden gebracht.

Toegangskaartje voor het Welcome Back-feest
van Downtown, April en Flora Palace
(ontwerp: Gerritjan Deunk)

Miskend
Over deze feesten valt nog heel veel meer te vertellen, maar dat komt zo spoedig mogelijk allemaal op www.reguliers.net.
Al dit gebeuren in de Reguliersdwarsstraat kreeg toendertijd (uiteraard) volop aandacht in de populaire media (De Telegraaf e.d.), maar merkwaardig genoeg moesten homo-organisaties, zoals het COC, er schijnbaar niet veel van hebben. Zij vonden uitgaan, plezier maken en feesten kennelijk wat al te oppervlakkig en gemakkelijk vergeleken bij hun eigen moeizame maatschappelijke strijd voor acceptatie, emancipatie, integratie en gelijke rechten….

Terzijde: DOK
Dit blijkt trouwens een herhaling van de geschiedenis: al in 1953 (!) had het COC een socixc3xabteitsruimte onder Odeon (De Odeon Kelder – DOK) aan het Singel nr. 460 in Amsterdam. Daar werd naast zogeheten emancipatoire activiteiten ook gefeest, maar de meeste bezoekers hadden helemaal geen interesse in al die maatschappelijke, politieke en ideologische activiteiten.
Onder leiding van de eigen penningmeester Lou Charitxc3xa9 is het COC er toen in 1955 uitgewerkt en verhuisd naar een ander onderkomen (De Schakel). DOK werd daarna een ongekend succes als zijnde de eerste en grootste homodisco van Europa! Pas in 1989 sloot het definitief zijn deuren.

Advertentie van DOK uit 1984

Homohistorie
Zoals ook in het algemeen vaak het geval is, was/is er dus ook in homokringen een zekere minachting voor de populaire cultuur en staan maatschappelijke activiteiten vaak een stuk hoger aangeschreven.
Zo is er nauwelijks of geen serieuze aandacht aan de homohoreca en aanver- wante cultuur besteed. Het enige is bij mijn weten een dun boekje van Gert Hekma uit 1992 over de Amsterdamse homohoreca in de jaren 1930-1970…
Vandaar dat kennelijk ook bij het IHLIA (Internationaal Homo/Lesbisch Informatiecentrum en Archief – voorheen Homodok) in Amsterdam, tussen een grote hoeveelheid maatschappij-gerelateerde literatuur en de nodige onzin, bar weinig over homohoreca te vinden is.
En zelfs in de "Homo Encyclopedie van Nederland" uit 2005 staan, naast al te banale lemma’s over seks, wel de afzonderlijke homozaken vermeld, maar wederom niets over de gloriejaren van de Reguliers en in het register komen Frans Monsma en de Reguliersdwarsstraat niet eens voor…

Stadsgeschiedenis
Wie dan misschien meer verwacht van de Amsterdamse geschiedschrijving, komt ook bedrogen uit. Op de website van het stadsarchief van Amsterdam staat bijvoorbeeld wel een leuke presentatie over vele aspecten van de Amsterdamse geschiedenis, maar weer helemaal niets over de Reguliersdwarsstraat, noch over DOK…
In het stadsarchief ontbreken bovendien ook Downtown Magazine en de Reguliersdwarskrant, die trouwens evenmin bij het IHLIA en zelfs niet bij de Koninklijke Bibliotheek in de Den Haag te vinden zijn!
In het meerdelige dikke standaardwerk "Geschiedenis van Amsterdam" uit 2004 wordt de straat maar in 1 zin genoemd en in "Roze Amsterdam, een culturele gids" uit 1998 staat tenslotte evenmin veel zinnigs…

Bijdrage
Al met al vind ik het uitermate triest dat er zo slecht en onzorgvuldig met de geschiedenis van de homohoreca wordt omgegaan. Zeker, de maatschappelijke strijd voor acceptatie en emancipatie was ook belangrijk, maar die was en is voor een deel symboolpolitiek en heeft, mede daardoor, ook veel weerstand en conflicten opgeroepen.
De homohoreca heeft daarentegen heel concreet en praktisch xc3xa9n zo goed als geruisloos misschien wel net zo veel bijgedragen aan de homo-emancipatie (net zoals de bekende, maar ook vaak verafschuwde homo’s op de televisie dat hebben gedaan). Met name in de Reguliersdwarsstraat vond daarbij een probleemloze integratie van homo’s en hetero’s plaats.

Homomonumenten
Uit dien hoofde dient er veel meer recht te worden gedaan aan de homohoreca en haar verleden: er moet bekendheid worden gegeven aan zulke homomonumenten en de betrokken moeten hun verantwoordelijkheden kennen ten aanzien van heden, verleden en toekomst hiervan (net zoals met de gewone monumenten het geval is).
Homohoreca is namelijk meer dan gewoon zomaar horeca: het zijn sociale en culturele vrijplaatsen voor een lang en vaak onderdrukte en gediscrimineerde minderheid.
Een positief voorbeeld van de erkenning daarvan was de recente heropening van het oudste Amsterdamse homocafxc3xa9, ’t Mandje aan de Zeedijk, en ook het geplande homomuseum kan hier hopelijk een rol in gaan spelen. Dit vereist dan echter wel een meer zelfbewuste, professionele en verantwoordelijke houding dan tot nu toe het geval is geweest…

Links
– Artikel over de Amsterdam Gay Bar Culture tot 1970
– Mijn eerdere log over Gay venue websites

PS
In de Canon van Amsterdam is er met "1927: Cafe ’t Mandje" weliswaar 1 venster over de homohoreca, maar ook daar ontbreken de jaren ’80 volledig.
In de hernieuwde uitgave van het standaardwerk Het XYZ van Amsterdam, dat in december 2008 uitkwam, staat de Reguliersdwarsstraat in het geheel niet vermeld, net zo min als vele andere homogerelateerde trefwoorden…

Jericho

Op maandagavond volg ik sinds een paar weken de Amerikaanse hitserie Jericho (op Veronica, elke maandag- avond een dubbele aflevering vanaf 20.30 uur).

Ramp
Jericho hoort in het rijtje van superspannende vervolgseries zoals 24, Lost, Prison Break e.d. In dit geval draait het om hoofdpersoon Jake Green en het stadje Jericho in Kansas, USA. Daar moeten de mensen zien te overleven, nadat elders in het land atoombommen tot ontploffing zijn gekomen…
Dit levert twee verhaallijnen op: hoe de inwoners zich moeten zien te redden zonder voorzienigen zoals electriciteit, en hoe langzaamaan duidelijk wordt wat er zich elders in het land allemaal afspeelt.

Interessant
Hoe de mensen in het stadje zich redden verschilt op zich niet zoveel van andere films of series over een kleine groep mensen die afgesloten is van de buiten- wereld: het zijn de bekende problemen van hebzucht tegenover solidariteit, angst tegenover vertrouwen, etc.
Wat interessanter vind ikzelf het gegeven van de atoomaanval: hoe dat zou kunnen uitpakken wanneer een modern land inderdaad eens daardoor getroffen zou worden…

Washington
In de serie wordt tot nu toe gesuggereerd dat de atoombommen in verschillende steden door terroristen tot ontploffing zouden zijn gebracht. Onder andere Was- hington DC was daardoor weggevaagd.
In zo’n geval zouden zowel de president, de vice-president, de regering als de legertop allemaal dood zijn en zou het land dus compleet zonder centrale leiding zitten…

Maatregelen
Tijdens de Koude Oorlog tegen de Sovjet-Unie was er uiteraard ook een dreiging van een atoomaanval, alleen was daarbij het verschil dat er een "response time" was: het duurde even voordat afgevuurde raketten hun doel bereikten.
In die tussentijd kon de president dan meteen met Air Force One de lucht in, of, voor als dat niet meer lukte, was er het commandocentrum van NORAD diep in Cheyenne Mountain en bovendien een commandovliegtuig (het National Airbone Operations Center oftewel Doomsday Plane) dat permanent in de lucht was.

Voorzorg
Toen de Sovjet-Unie instortte zijn veel dan dit soort voorzorgsmaatregelen af- geschaft, maar niet alleen de serie Jericho, ook en vooral de aanslagen van 11 september 2001, laten zien dat het niet zo gek is om toch rekening te houden met zo’n rampscenario…
(Doomsday Plane schijnt overigens op 11 september 2001 wel te zijn opgestegen – wat weer tot allerlei verwarring leidde…)

Nooit niet altijd alles

Veel mensen gebruiken vaak woorden zoals "nooit", "niet", "altijd", "alles", "iedereen" of "niemand" – woorden die dus een zwart-wit-situatie aangeven: alles of niks

Getto enzo

Bij mijn snuffeltocht langs de websites van homohorecazaken, bleek die van gay bar & restaurant Getto in de Warmoesstraat xc3xa9xc3xa9n van de weinige die in positieve zin opviel.

Getto
Benieuwd geworden, ben ik gisteravond dan maar eens bij Getto langsgegaan. En inderdaad, zoals de website al deed vermoeden, bleek het een leuke zaak te zijn. Getto is middelgroot en je kunt er zowel eten als drinken. Het eten werd op een hele leuke manier geserveerd en wat de drank betreft, zag ik in een half uurtje meer cocktails voorbijkomen, dan gedurende 2 uur in de ARC…

Secret
Het interieur van Getto is kleurig en in retro-stijl, vergelijkbaar met de veel be- kendere, maar dus ook altijd overvolle gaybar Prik in de Spuistraat. Ook hingen er in het achterste gedeelte nu leuke kunstwerken in pop-artstijl.
Getto trekt een heel gevarieerd publiek: homo’s, lesbo’s, maar ook veel toeristen, die afkomen op de vlakbij gelegen Wallen. Het is merkwaardig dat Getto ondanks al deze positieve punten zo weinig bekend is, maar zoals hun website vermeld: "we want you to feel that you discovered it, and keep it your secret"… dus mondje dicht 😉

Amstel
Vervolgens ben ik naar de Amstel gegaan, even langs bij het Mix Cafxc3xa9 (met een tamelijk abominabele website), maar daar zat zowat geen kip… vanwege het begin van het Europees voetbalkampioenschap?
Daarna ging ik door naar de Hotspot (met zo mogelijk een nog rampzaliger website), maar ook daar zat bijna niemand… Daar kwam nog bij dat de bar- jongens hier niet alleen die walgelijke "trom-petten" van Heineken op hadden, maar het ook nog eens presteeerden om geen "stuivers" te willen aannemen… een dubbele afknapper dus…

Reguliers
Tenslotte ben ik toen nog even naar de Reguliersdwarsstraat gegaan en daar stond de hele straat wel vol mensen – kennelijk kijken Amstelnichten wel naar voetbal en Reguliersnichten niet 😀