Top Secret

Iedereen kent wel vanuit boeken en films het beeld van de ‘geheime documenten’ die voor- zien zijn van de woorden "TOP SECRET" in grote rode gestempelde letters.
Hoe ‘echt’ dat er in de betere films soms ook uitziet, de werkelijke praktijk is een stuk ingewikkelder:

Veiligheid
Top Secret is een zogeheten classification level dat in de Verenigde Staten wordt gebruikt voor geheime (classified) informatie van de overheid, het leger en de geheime diensten.
Er zijn drie van zulke levels, afhankelijk van de mate waarin de nationale veiligheid in gevaar komt, wanneer de betreffende informatie openbaar gemaakt zou worden:

Confidential (C) – in geval van schade
Secret (S) – in geval van grote schade
Top Secret (TS) – in geval van zeer grote schade

 

Voorbladen
De geheime documenten zelf zijn in de praktijk voorzien van een standaard schutblad, met per classification level een aparte kleur. De Amerikaanse overheid, defensie en geheime diensten hebben elk hun eigen variant, maar de kleuren voor Confidential, Secret en Top Secret zijn hetzelfde als bij deze voorbladen, die gebruikt worden bij overheidsorganen:

 

Bevoegdheid
Om openbaarmaking te verhinderen mag zulke informatie alleen gezien worden door mensen die daartoe bevoegd zijn, een zogeheten clearance voor dat level hebben en er een noodzaak is dat zij het weten (de need to know). Zo’n clearance krijg je na een onderzoek naar je betrouwbaarheid (in Nederland het veiligheidsonderzoek).

Compartimentering
Al gauw werden in de VS echter zoveel stukken als Top Secret aangemerkt, dat ook dat niveau niet meer voldoende bescherming bood voor de meest geheime informatie.
Daarvoor kwamen in de jaren ’80 steeds meer aparte afdelingen, waartoe alleen bepaalde personen toegang hadden. Bij Defensie zijn dat de Special Access Programs (SAP) en bij de geheime diensten wordt zulke zeer geheime informatie aangemerkt als:

Top Secret – Sensitive Compartmented Information (TS-SCI)

Dit is officieel slechts een onderverdeling van het Top Secret-level, maar fungeert in de praktijk als een extra niveau daarbovenop.
Om toegang tot zulke informatie te krijgen, moet men een SAP of SCI-clearance hebben, plus de bevoegdheid voor een bepaald specifiek compartiment of programma. Momenteel zijn er in de VS ongeveer 300 van zulke speciale compartimenten.

Codewoord
Om dat te regelen heeft elk programma of compartiment (bijv. een onderzoeks- project of een task force) een eigen codewoord. Alleen voor de mensen die bevoegd zijn voor dat specifieke codewoord is de informatie van dat project beschikbaar.
Op alle documenten met zulke SAP of SCI-informatie staat het codewoord achter de Top Secret-aanduiding. Dus stel een project heeft als codewoord BLOGLOG, dan staat boven- en onderaan elk document: "TOP SECRET BLOGLOG".

Voorbeelden van enkele inmiddels afgeschafte codewoorden zijn:

ULTRA – afgeluisterde berichten van de Nazi’s
CHESS – informatie verkregen via spionagevliegtuigen
DELTA – informatie over militaire operaties van de USSR

Nederland
In Nederland werkt het op een vergelijkbare manier, alleen worden de geheim- houdingsniveaus hier de rubricering genoemd en spreekt men over "gerubri- ceerde" informatie.
De betreffende termen zijn uiteraard ook in het Nederlands en worden vooraf- gegaan door de afkorting Stg voor Staatsgeheim:

Stg Confidentieel
Stg Geheim
Stg Zeer Geheim

Links
– Uit de Nederlandse Defensie Publicaties: Rubriceringen
– Veiligheidsvoorschriften van de Europese Commissie
– Amerikaanse handleidingen e.d. inzake informatiebeveiliging
– Artikel over Protecting Classified Information
– Wikipedia over Classified information in the United States
– The National Security Archive met voormalige geheime documenten