Barock

In mijn eerdere log over het 200-jarig bestaan van het ministaatje Liechten- stein, kwam ook even het Liechtensteinse vorstenhuis ter sprake. Met een geschat vermogen van ca. 5 miljard euro behoort deze familie tot xc3xa9xc3xa9n van de rijkste vorstenhuizen ter wereld.
Dit enorme vermogen bestaat onder meer uit grootgrondbezit en, niet in de laatste plaats, uit xc3xa9xc3xa9n van de grootste particuliere kunstcollecties. De belang- rijkste stukken worden getoond in het plaatselijke museum in de Liechtensteinse hoofdstad Vaduz, maar ook in het eigen museum van de familie in het Palais Liechtenstein in Wenen.

Tentoonstelling
Zoals op de website van dat Liechtensteinmuseum te zien is, loopt daar nu een tentoonstelling van meubelstukken uit de Barok, met als topstuk het duurste meubel ter wereld: het bijzonder fraai versierde zgn. "Badmintonkabinet":

Aankondiging van de tentoonstelling in het Liechtensteinmuseum

Barok
Hierdoor kwam ik op het idee om de barok hier even nader onder de aandacht te brengen. De Barok is een Europese stijlperiode, die loopt van ca. 1600 tot ca. 1750 en die gekenmerkt wordt door een grote overdaad en krullende en pompeuze vormen. Iedereen kent deze stijl wel van de beroemde paleizen, zoals Versailles en Schxc3xb6nbrunn en van de extreem luxe levensstijl zoals die met de zonnekoning Lodewijk XIV wordt geassocieerd (zie daarover mijn eerdere log Franse luxe).
De Barok was met al zijn rijke uitbundigheid dan ook bij uitstek een stijl waarin de steeds machtiger wordende vorsten van die tijd zich ten voeten uit konden presenteren als het stralende (en daarmee alles aantrekkende) middelpunt van hun land.

Kerken
Maar niet alleen voor de vorst en de staat, maar ook voor de (rooms-katholieke) Kerk was de Barok een prachtige manier voor self-performing. Nadat deze Kerk met de reformatie in de 16e eeuw grote klappen te verduren had gekregen, begon zij in de 17e eeuw de zgn. contra-reformatie: een zelfbewust tegenoffensief om zo mogelijk verloren terrein weer terug te winnen.
Er werden in katholieke landen dan ook veel kerken in de barokstijl gebouwd, denk in de eerste plaats aan de Sint Pieter in Rome, maar bijv. ook aan de vele fraaie kerken in het zuiden van Duitsland. Met hun overdadig met goud, marmer en engelfiguren versierde witte interieur geven die de indruk alsof je je al in de hemel bevindt!

Het barokke interieur van de basiliek van Ottobeuren in Zuid-Duitsland

Contrast
Omdat de Barok zo nauw verweven was met de grote hofculturen en met het katholicisme, kwam deze stijl in de protestantse Noord-Europese landen niet of nauwelijks voor. Weliswaar kende ook ons land in die tijd nog een bloeiperiode (de "Gouden Eeuw"), maar de schilderijen van schilders als Rembrandt en Frans Hals zijn duidelijk anders dan die van de Zuid-Europese barokschilders, zoals bijv. al Peter-Paul Rubens uit Antwerpen. In de "protestantse" kunst lag de nadruk op soberheid, innerlijkheid en detail, in het barokke zuiden daarentegen op weelderigheid, uiterlijkheid en het grote geheel.

Hoogtepunt
De Barok is, zoals de meeste kunststijlen, ontstaan in Italixc3xab en volgt op het Manixc3xabrisme (zie daarover mijn eerdere log "Gekunstelde kunst"). Waar in het Manixc3xabrisme de vormen en kleuren overdreven en onnatuurlijk extravagant en bizar waren, daar keerde in de Barok de harmonie van de Renaissance weer terug, zij het niet meer in klassieke en vrij abstracte strengheid, maar in frivole, emotionele en zelfs dramatische beweeglijkheid en rijke weelderigheid.
Zo werd in de barokke kunstuitingen niet alleen een harmonieus evenwicht, maar ook het ideaal van een Gesamtkunstwerk bereikt. Daarmee vormt deze stijl een nauwelijks te overtreffen hoogtepunt in de Europese cultuurgeschiedenis, een punt dat nadien niet meer bereikt is…