Ridderordes

Ridderordes heb je in vele soorten en maten. De meest bekende zijn die welke als koninklijke onderscheidingen worden uitgereikt aan verdienstelijke burgers (de "lintjes"). Daarnaast zullen veel mensen ridderordes ook kennen uit films en boeken over de Middeleeuwen en de Kruistochten (bijv. de Tempeliers).

Veelkleurig
Daarnaast zijn er echter nog veel meer groeperingen en gunstbewijzen die als ridderorde kunnen worden aangemerkt, er uit voortkomen of er nauw mee verwant zijn. Hoewel ridderordes dus een kleurrijk, veelkleurig en tot de verbeelding sprekend fenomeen zijn, is er echter verbazend weinig serieuze, laat staan wetenschappelijke literatuur over, die inzicht en overzicht biedt.

Classificatie
Daarom heb ik een aantal jaren geleden zelf maar eens een klein onderzoekje gedaan en ben toen gekomen tot een zelf ontworpen classificatie van bijna alle soorten ridderordes en aanverwante fenomenen:

GEESTELIJKE RIDDERORDES

I. Onafhankelijk
I.1. Internationaal
I.2. Territoriaal beperkt

II. Afhankelijk van een Kroon

WERELDLIJKE RIDDERORDES

I. Democratisch gestructureerd

I.1. Riddergezelschappen gericht op eigen belangen
I.1.1. Kampfgemeinschaften
I.1.2. Schutzgemeinschaften

I.2. Riddergezelschappen gericht op vorming van de leden
I.2.1. Ridderbroederschappen
I.2.2. Toernooigezelschappen

II. Hixc3xabrarchisch gestructureerd

II.1. Ere-ordes

II.2. Clientele-ordes
II.2.1. Algemeen
II.2.2. Matigheidsgezelschappen
II.2.3. Tijdelijke ondernemingen

II.3. Hofordes

II.4. Huis- en Hofordes
II.4.1. Algemeen
II.4.2. Damesordes

II.5. Ridderlijke Verdienstordes
II.5.1. Algemeen
II.5.2. Militair
II.5.3. Civiel

II.6. Onderscheidingen
II.6.1. Algemeen
II.6.2. Kunst en Wetenschap
II.6.3. Handel, Industrie en Landbouw

III. Eretekens
III.1. Algemeen
III.2. Militair
III.3. Kunst en Wetenschap
III.4. Caritas/Hulpverlening
III.5. Herinneringsmedailles

<p

Uitgebreid overzicht
Aan de hand van deze classificatie heb ik ook een uitgebreider overzicht samengesteld met daarin de kenmerken van elke categorie en daaronder telkens een meer of minder complete lijst van de betreffende Europese ridderordes. Dit overzicht is alleen als tekstbestand beschikbaar, maar wie er in gexc3xafnteresseerd is, kan het op aanvraag toegezonden krijgen.

Historische ontwikkeling
Uit de classificatie blijkt dat elke periode van de Europese geschiedenis zijn eigen type ridderorde kende:

– In de 12e eeuw werden de geestelijke ridderordes opgericht waarin geeste- lijke idealen en ridderlijke vaardigheden nauw verbonden waren in de strijd tegen de oprukkende Islam.
(Voorbeelden: de Johannieter, later Maltezerorde en de Tempelorde)

– In de 14e en 15e eeuw waren er broederschappen van ridders, zowel ter cultivering van de eigen standseer, als ter verdediging tegen concurrenten of machtiger vorsten.

– Vanaf de 15e eeuw richten vorsten hofordes op om machtige edelen aan zich te binden in het kader van de vorming van nationale staten.
(Voorbeelden: de Orde van de Kousenband en de Orde van het Gulden Vlies)

– Vanaf de 17e eeuw kwamen daar verdienstordes bij ter beloning van trouwe dienaren van de vorst en van de staat.

– In de 19e eeuw kwamen daar tenslotte nog onderscheidingen en eretekens bij, waarmee ook gewone burgers beloond konden worden voor eenvoudiger verdiensten.
(Voorbeeld: de Orde van Oranje Nassau)

Links
– www.chivalricorders.org
– www.medals.org.uk
– Afbeeldingen van ordes wereldwijd
– Les Dxc3xa9corations