Open Dag van de Rechtspraak

Vanmiddag ben ik in het kader van de Open Dag van de Rechtspraak naar het gloednieuwe gerechtsge- bouw in Haarlem geweest.

Het gebouw op zich is wel mooi geworden, met veel glas en hout en zodanig ontworpen dat het ondanks zijn grootte nauwelijks alszodanig opvalt tussen de oude gebouwen in de oude binnenstad.

Ook mooi zijn altijd de vele informatiefoldertjes en pennen die je op zulke dagen door aardige meneren en mevrouwen aangeboden krijgt. Er waren ook diverse gelegenheden waarbij uitleg werd gegeven over aspecten van de rechtspraak, maar dat was voor mij niets nieuws, dus liet ik deelname daaraan graag aan anderen over.

Minder mooi was echter dat sommige stands en kraampjes waren opgezet in de kleine zittingszalen: de stoelen voor het publiek waren allemaal op het podium voor de rechters gedumpt en de kraampjes pal daarvoor neergezet…

Zoiets getuigt niet bepaald van respect en ontzag voor de rechtspraak: een zittingszaal is dan wel geen gewijde ruimte, maar wel een ruimte waar niet achteloos mee mag worden omgegaan, aangezien het een ruimte is waar over belangrijke, ingrijpende en soms zelfs levensbelangrijke zaken wordt beslist.

Van deze achteloosheid getuigde ook de manier waarop het, overigens bijzonder kale, portret van de koningin was opgehangen: in principe recht achter de rechters, maar in de grote zalen, waar er op die plek een groot projectiescherm hangt, had men het maar in een hoek naast een deur gehangen en ook in een andere zaal had men het in een hoek gehangen omdat anders een deel van het kunstzinnige schilderwerk op de muur erdoor afgedekt zou worden…

Ook dit getuigt weer van een triest gebrek aan eigenwaarde en zelfrespect: in Nederland wordt het recht gesproken “in naam der koningin” en als men dat zo zegt, dan moet men daar ook voor staan en het portret dat onze koningin symboliseert, daar hangen waar het hoort: op de ereplaats.
Elke afwijking daarvan doet tegelijk afbreuk aan datgene waarvoor de rechters daar zitten: niet voor de persoon van de koning(in), zoals soms weleens oppervlakkig wordt gedacht, maar voor dat waar ook de koning(in) weer voor staat: voor de Nederlandse samenleving!

Ik heb het al even genoemd: de kunstwerken waarmee de zittingszalen versierd zijn. Die bestaan uit muurschilderingen en zijn in elke zaal in een andere kleur en staan telkens voor een ander aspect van het thema “de nuances van de taal”.
Op zich is dat een toepasselijk thema voor de rechtspraak, waarbij het immers voor het grootste deel om taal(gebruik) gaat. Maar de manier waarop het in dit geval is vormgegeven is eigenlijk onacceptabel voor zittingszalen, iets wat veel rechters ook te kennen hebben gegeven.

In een zaal is bijv. het woord “feit” in allerlei talen op de muur geschilderd en in een andere zaal een hele reeks diverse woorden. Niet alleen leidt dat tijdens de zittingen af, maar het kan ook tot veel misverstanden of zelfs ongenoegen leiden, zeker de buitenlandse woorden…
Zowel verdachten als slachtoffers en hun aanverwanten komen immers niet naar een rechtbank om zich in de kunstzinnig weergegeven nuances van de taal te verdiepen, maar zijn daar doorgaans op grond van veel minder prettige, of zelfs verschrikkelijke gebeurtenissen…

Op zich kan het geen kwaad om, al of niet kunstzinnig verbeeld, stil te staan bij de nuances van de taal, alleen niet in een rechtszaal! Hoewel in een rechtszaak nuances van belang zijn, is dat toch niet waar het uiteindelijk om te doen is: in een rechtszaak gaat het om een oordeel, een vonnis, een beslissing, om een machtswoord… Daarom is een rechtszaal niet de juiste plaats voor het uitbeelden van nuances, dat kan beter gebeuren in de hal van het gerechtsgebouw of in de raadkamer waar de rechters onderling over hun oordeel beraadslagen.

Al met al valt hieruit te concluderen dat (helaas) ook/zelfs de rechterlijke macht de weg een beetje kwijt lijkt. Men weet zich kennelijk niet helemaal zo goed raad met de eigen positie binnen de samenleving, hetgeen ook al sprak uit de nieuwe naam en het nieuwe logo waarover ik in een eerdere log al schreef…