Filosofisch denkraam

Voor wie zich een enigszins overzichtelijk filosofisch beeld wil vormen van de wereld, volgt hier een ruwe schematische indeling van de verschillende terreinen, die wij vanuit ons mens-zijn kunnen ervaren en/of overdenken:

---

1. Om te beginnen kunnen we een onderscheid maken tussen dat wat kenbaar is en dat wat niet kenbaar is.

2. Vervolgens kunnen we deze beide terreinen verdelen in een subjectief (vanuit een eigen contingent, voorwaardelijk, ruimtelijk en tijdelijk beperkt gezichtspunt) en een objectief (gezichtspuntloos, universeel, onvoorwaardelijk, oneindig en onbeperkt) deel.

---

---

3. Tot het subjectief kenbare deel behoren het natuurgebeuren (alle bewegingen, neigingen en gevoelens zoals die in de natuur voorkomen en ook de mens eigen zijn en waar de dingen door causaliteit plaatsvinden) en de esthetica (het smaakoordeel dat zegt of iets mooi danwel lelijk is).

4. Tot het objectief kenbare deel behoort de ethiek (waar de praktische rede op grond van redenen bepaalt wat goede doelen zijn en zegt of iets goed danwel slecht is en daartoe dingen onderscheidt en kiest).

5. Op het snijvlak tussen het subjectief kenbare en het objectief kenbare deel bevindt zich de fysica of natuurwetenschap (waar het verstand op grond van empirische onderzoek beschrijft of iets waar danwel niet waar is en daartoe verzamelt en ordent).

6. Op het snijvlak tussen het objectief kenbare en het objectief onkenbare bevindt zich de metafysica of filosofie (waar de zuivere rede op grond van gevolgtrekkingen uit de fysica, de ethiek en de esthetiek concepten opstelt over bovennatuurlijke fenomenen zoals God en de ziel).

7. Op het kruispunt tussen alle vier de delen bevindt zich de christelijke geloofsleer (die de objectieve gevolgtrekkingen uit de metafysica combineert met de subjectieve gegevens uit de concrete christelijke traditie).

8. Op het snijvlak tussen het subjectief kenbare en het subjectief onkenbare bevindt zich tenslotte de al of niet christelijke geloofservaring of spiritualiteit (de hoogst subjectieve spontane ogenblikken van inzicht in en ervaring van het Mysterie).